Zachowek a małżeńska umowa majątkowa
11.12.2012
Zgodnie z art. 888 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Ponadto przekazanie majątku wskazanego w akcie notarialnym mogło również nastąpić na podstawie art. 47 Kodeksu rodzinnego. Zgodnie z jego brzmieniem małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.
Natomiast zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku zasadniczą funkcją zachowku, którą jest nie tylko zapobieganie wypływaniu majątku poza rodzinę, ale i też w niemniejszym stopniu - troska o sprawiedliwy podział schedy (w sensie ekonomicznym) pomiędzy uprawnionymi członkami rodziny.
Istota małżeńskiej umowy majątkowej polega na ustaleniu zasad, według których mają się kształtować stosunki majątkowe małżonków. Umowa ta należy do grupy tzw. umów organizacyjnych. Może być zawarta przez przyszłych małżonków przed zawarciem małżeństwa (intercyza) albo przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa. Umowa ta nie jest umową wymienioną w art. 991 Kodeksu cywilnego i przy zawarciu małżeńskiej umowy majątkowej
zachowek się nie należy.
Niestety w omawianym przypadku notariusz poszedł na skróty i zamiast bardziej skomplikowanej umowy przygotował umowę darowizny co wynika wprost zarówno z treści aktu notarialnego jak i z tytułu umowy. Córka Pani męża w przypadku jego śmierci będzie mogła żądać zapłaty od Pani zachowku.
Zgodnie z kodeksem cywilnym w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Zgodnie z art. 43 Kodeksu rodzinnego oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Córka Pani męża może więc żądać zapłaty zachowku, po śmierci Pani męża, w wysokości:
-
12,50 % wartości nieruchomości lub
-
16,67 % wartości nieruchomości jeżeli córka męża jest trwale niezdolna do pracy
Ustawa nie wskazuje, w jakiej chwili ma istnieć niezdolność do pracy lub małoletniość uprawnionego z tytułu zachowku. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że roszczenie o
zachowek powstaje w chwili otwarcia spadku, ta chwila powinna też decydować o wysokości zachowku - jedna druga czy dwie trzecie. Przyjęcie jakiejkolwiek innej chwili (orzekania o obowiązku zapłaty, wystąpienia z żądaniem zapłaty) stwarzałoby niebezpieczeństwo przypadkowości i dowolności (tak J. Pietrzykowski, w: Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 1972, s. 1909).
Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.
Tagi: zachowek, zachówek, darowizna
Opinie naszych zadowolonych Klientów
