Kradzież pomysłu
14.11.2015
Opisaną przez Panią sprawę należy zbadać na płaszczyznach różnych ustaw. Podstawą analizy są następujące ustawy:
- ustawa z dnia 4.02.1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
- ustawa z dnia 30.06.2000r. prawo własności przemysłowej
- ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
- kodeks cywilny z dnia 23.04.1964r.
USTAWA O PRAWIE AUTORSKIM I PRAWACH POKREWNYCH
Po pierwsze należy odpowiedzieć sobie na pytanie czy „konkurentce” przysługuje jakaś ochrona prawna na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z art. 1 ustawy przedmiotem prawa autorskiego jest utwór, przez który rozumiany jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Utwór stanowi więc dobro niematerialne tzn. dobro, które może być przyporządkowane określonej osobie i stanowi przedmiot stosunków prawnych, lecz w przeciwieństwie do „rzeczy” nie jest wyodrębnioną częścią przyrody, lecz określoną konstrukcją myśli i wyobrażeń.
Aby wytwór niematerialny mógł zostać uznany za utwór powinien wykazywać łącznie następujące cechy:
- stanowić rezultat pracy człowieka (twórcy). Nie ulega wątpliwości, że bransoletki z psimi wizerunkami są rezultatem pracy człowieka („konkurentki”).
- być przejawem działalności twórczej. Utwór powinien być rezultatem działalności o charakterze kreacyjnym. O oryginalności dzieła możemy mówić w sytuacji gdy istnieje subiektywnie nowy wytwór intelektu. Działalnością twórczą jest zatem działalność, której rezultatem jest wytwór intelektualny, który może być uznany za nowy, wzbogacający istniejący stan rzeczy. Utwór powinien zatem stanowić rezultat działalności o charakterze kreacyjnym. W odniesieniu do bransoletek z psim wizerunkiem wydaje się, że nie stanowią one przejawu działalności twórczej „konkurentki”. Jednak muszę poczynić jedną uwagę, że nie znam się na prowadzonej przez Panie działalności i nie widziałem też bransoletek Pani ani „konkurentki”. Należy podkreślić zatem, że jest to przesłanka ocenna, która podlega sprawdzeniu w konkretnej sprawie.
- mieć indywidulany charakter. Wymóg indywidualności jest wyraźnym odesłaniem do osoby twórcy, będąc swojego rodzaju pomostem łączącym dany byt niematerialny z określoną osobą w sposób uzasadniający węzeł autorstwa. Dane dzieło powinno wyróżniać się od innych takich samych przejawów działalności twórczej w sposób, który świadczy o jego oryginalności, swoistości i innych właściwościach sprawiających, że jest ono niepowtarzalne i nie ma wiernego odpowiednika w przeszłości. Nie może być uznany za utwór i objęty ochroną prawa autorskiego taki przejaw ludzkiej aktywności umysłowej, któremu brak cech dostatecznie indywidualizujących tj. odróżniających go od innych wytworów podobnego rodzaju i przeznaczenia. Jednak muszę poczynić taką samą uwagę jak przy poprzedniej przesłance, że nie znam tej branży i nie widziałem ani Pani bransoletek ani „konkurentki”.
- zostać ustalony w dowolnej postaci. Nie ulega wątpliwości, że bransoletki z wizerunkiem psa umożliwiają percepcję utworu przez inne osoby niż twórca.
Podsumowując rozważania na temat bransoletek z psimi wizerunkami wydaje się, że nie stanowią one utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Należy zaznaczyć, że wątpliwości mogą wzbudzać przesłanki tzw. oryginalności oraz indywidualności tego wytworu jakim są przedmiotowe bransoletki. Należy jednak stwierdzić, że skoro jakaś klientka zleciła Pani taką usługę to oznacza, że albo sama wpadła na ten pomysł albo go gdzieś już widziała. Ponadto Pani nie wzorując się na nikim wykonała projekt i finalną bransoletkę, więc jeżeli nawet uznać sporne bransoletki za utwór to jego autorem jest zarówno Pani jak i „konkurentka”. Doktryna prawo autorskiego zna pojęcie tzw. utworu równoległego. W tym kontekście na podkreślenie zasługuje powszechnie aprobowane stanowisko dopuszczające możliwość występowania paralelnej, równoległej twórczości. W wyroku SA w Warszawie z dnia 15 września 1995 r., I ACr 620/95, niepubl., przyjęto, że „nie jest plagiatem dzieło, które powstaje w wyniku zupełnie odrębnego, niezależnego procesu twórczego, nawet jeżeli posiada treść i formę bardzo zbliżoną do innego utworu. Możliwe są sytuacje, w których dwóch twórców, niezależnie od siebie, wykorzystuje w utworze ten sam pomysł i opracowuje go przy użyciu bardzo zbliżonych środków artystycznych, zwłaszcza jeżeli dzieła dotyczą tego samego tematu albo tematów bardzo zbliżonych". Należy więc stwierdzić, że na podstawie przedstawionych przez Panią informacji „konkurentce” nie przysługuje ochrona na gruncie prawa autorskiego.
USTAWA PRAWO WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt. 1 ustawa reguluje stosunki w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych. Z kolei zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 na warunkach określonych w ustawie udzielane są patenty oraz dodatkowe prawa ochronne na wynalazki, prawa ochronne na wzory użytkowe i znaki towarowe, a także prawa z rejestracji na wzory przemysłowe, topografie układów scalonych oraz oznaczenia geograficzne. W sprawach tych właściwy jest Urząd Patentowy RP.
Z przepisów tych jednoznacznie wynika, że aby „konkurentka” mogła korzystać z ochrony przewidzianej w tej ustawie powinna zarejestrować sporne bransoletki w Urzędzie Patentowym RP. Z informacji uzyskanej od Pani wynika, że konkurentka „nie posiada patentu na wykonywanie bransoletek z psimi wizerunkami”. Wobec powyższego należy stwierdzić, że „konkurentce” nie przysługuje ochrona na podstawie ustawy prawo własności przemysłowej.
USTAWA O ZWALCZANIU NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI
Zgodnie z treścią art. 3 ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czynem nieuczciwej konkurencji jest m.in.: naśladownictwo produktów.
Zgodnie z treścią art. 13 ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu. Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, w szczególności budowy, konstrukcji i formy zapewniającej jego użyteczność. Jeżeli naśladowanie cech funkcjonalnych gotowego produktu wymaga uwzględnienia jego charakterystycznej formy, co może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, naśladowca jest zobowiązany odpowiednio oznaczyć produkt.
Zgodnie treścią powyższych przepisów Pani działanie trudno uznać za czyny nieuczciwej konkurencji, z racji tego że Pani ani nie kopiuje produktu „konkurentki” ani nie wprowadza w błąd klientów co do tożsamości producenta lub produktu.
KODEKS CYWILNY – DOBRA OSOBISTE
Zgodnie z treścią art. 23 kodeksu cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Zdaniem Sądu Najwyższego, kryteria obiektywne powinny być stosowane zarówno przy wyróżnianiu poszczególnych dóbr osobistych, jak i przy ocenie, czy w konkretnym przypadku doszło do naruszenia określonego dobra oraz chroniącego je prawa podmiotowego. Granice roszczeń służących do ochrony dóbr osobistych należy określić nie według subiektywnego tylko odczuwania ze strony danego podmiotu, lecz w ramach obiektywnie wytyczonych przez zagwarantowany porządek prawny. Obiektywizacja krzywdy jest niezbędna do oderwania się od „miary indywidualnej wrażliwości zainteresowanego”, której uwzględnianie w charakterze decydującego czynnika mogłoby w niektórych przypadkach prowadzić do nieuzasadnionej społecznie „nadinterpretacji” ochrony przyznawanej z tytułu zagrożenia czy naruszenia dóbr osobistych. Wspomniana wrażliwość na krzywdę u osoby zainteresowanej może bowiem być zawodnym kryterium oceny, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę zróżnicowane cechy osobnicze, uwarunkowania chorobowe itd. Nie oznacza to oczywiście całkowitego abstrahowania od subiektywnego aspektu osądu. Chodzi jedynie o to, że samo poczucie dyskomfortu psychicznego powstałe u osoby zainteresowanej, choćby nawet doznawana przykrość była rzeczywiście dotkliwa, nie może ostatecznie przesądzać o naruszeniu określonego dobra osobistego. Powinno się dokonać weryfikacji przez pryzmat zachowań czy wzorców postaw typowych dla zewnętrznego obserwatora. Przy ustalaniu, czy doszło do naruszenia danego dobra, powinno się zachować należyte proporcje i umiar. .
Dobra osobiste przysługujące twórcom wszelkich dóbr niematerialnych dają się w konkretnym przypadku sprowadzić do węzła uczuciowego łączącego danego twórcę ze stworzonym przez niego konkretnym dobrem o charakterze intelektualnym. Więź ta jest emanacją osobowości twórcy, jego godności stanowiącej praźródło wszelkich przysługujących mu dóbr osobistych. Może ona wprawdzie przybierać różne postacie, nie zatraca jednak przez to swej istoty. Przedmiotem ochrony autorskich dóbr osobistych twórcy jest każdy przejaw osobistego stosunku twórcy do jego utworu. Należy doprecyzować, że chodzi o nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź autora z jego dziełem. Węzeł łączący twórcę z dziełem jest emanacją osobowości, indywiduum podmiotu tworzącego. Utwór odzwierciedla specyficzny, niepowtarzalny stosunek autora do otaczającej go rzeczywistości, system preferowanych przez niego wartości, twórcze zdolności, uprzedzenia, nadzieje i pragnienia, temperament oraz stan ducha twórcy – wszystko to, co składa się na wyjątkową osobowość danego człowieka.
Niewątpliwie czynniki subiektywne wpływają – choć nie mogą być w tym względzie decydujące – na zakres ochrony praw osobistych twórców dóbr niematerialnych. Węzeł emocjonalny łączący danego autora z określonym rezultatem jego twórczości powinien, jako dobro osobiste, podlegać ocenie również z punktu widzenia wzorca osobowego typowego twórcy z danej dziedziny. Tylko pod warunkiem uwzględnienia zobiektywizowanych kryteriów można uniknąć: z jednej strony nadmiernego rozszerzania zakresu analizowanej więzi, a co za tym idzie – treści danego dobra osobistego (np. przez autorów „nadpobudliwych uczuciowo”), z drugiej strony – nieuzasadnionego obiektywnie deprecjonowania tej szczególnej relacji zachodzącej między twórcą a wytworem jego intelektu (np. w przypadku autora cierpiącego na zaniki pamięci, który nawet nie ma świadomości stworzenia utworu).
Przepis art. 23 kodeksu cywilnego dotyczy jedynie relacji: twórca – wytwór jego intelektu i dlatego osoba, która nie stworzyła ani jednego dobra niematerialnego nie będzie mogła korzystać z ochrony na podstawie tych norm. Intelektualnym dobrem osobistym nie będą przede wszystkim wartości takie, jak indywidualny styl, metoda pracy twórczej czy światopogląd artystyczny twórcy. Zasięg ochrony we wskazanym trybie będzie ograniczony swobodą twórczą innych podmiotów, w ramach której, co do zasady, dopuszcza się korzystanie z kreatywnych osiągnięć poprzedników odzwierciedlonych w szeroko ujmowanym warsztacie artystycznym.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że opisany sposób wytwarzania przez Panią bransoletek z psimi wizerunkami, nie stanowi obiektywnego naruszenia dobra osobistego w postaci twórczości intelektualnej („twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska”) „konkurentki”, jeżeli nawet uznamy wytwarzanie spornych bransoletek przez „konkurentkę” za taką twórczość.
Podsumowując na podstawie przedstawionych przez Panią informacji należy stwierdzić, że może Pani w opisany sposób wykonywać własne bransoletki. Po pierwsze z racji tego że sporne bransoletki trudno uznać za utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Po drugie dlatego, że „konkurentka” nie uzyskała wymaganych prawem uprawnień (patentu) przez ustawę prawo własności przemysłowej, co oznacza że nie przysługuje jej ochrona przewidziana w tej ustawie. Po trzecie należy stwierdzić, że wykonywanie przez Panią spornych bransoletek nie stanowi czyny niedozwolonego tj. naśladownictwa produktu. Po czwarte działania Pani trudno uznać za naruszanie dobra osobistego w postaci twórczości naukowej, artystycznej, wynalazczej i racjonalizatorskiej „konkurentki”. Odnosząc się natomiast do kwestii wystawiania zdjęć swoich bransoletek na własnej stronie internetowej przy używaniu innych haseł niż „konkurentka” należy stwierdzić, że może Pani wykonywać takie działania. Nie ma bowiem przepisu prawnego zakazującego takiego działania.
Maryna
Komunikacja i współpraca z kancelarią zostawiły bardzo pozytywne emocje. Wszyscy pracownicy bardzo mili i pomocni. Poziom profesjonalności bardzo wysoki . Myślałam, że moja sprawa nie jest do załatwienia, ale SIĘ UDAŁO! Otrzymałam kartę na 3 lata w trzy miesiące. Bardzo się cieszę , że trafiłam na kancelarię LexVin, doświadczonego prawnika Pana Dariusza Kostyry. Jestem bardzo wdzięczna i serdecznie polecam najlepszą kancelarię w Warszawie.
Mikołaj
Jestem mile zaskoczony jakością, fachowością i krótkim czasem prowadzenia sprawy choć do tej pory współpracowałem z wieloma kancelariami i prawnikami.
Andrzej
Szczerze polecam ta kancelarie dobry kontakt, szybka odpowiedz i pełen profesjonalizm. W sądzie poszło tak jak mówił Pan Dariusz. Dziękuje.
Piotr
Cieszy mnie niezmiernie, że w tak trudnych czasach wyzysku, manipulacji i cwaniactwa jest tak profesjonalna możliwość obrony. Dziękuję panie Darku !
Darek
Jestem bardzo mile zaskoczony profesjonalnością i szybkością odpowiedzi. Poleciłem serwis znajomym, bo warto!
Michał
Bardzo fachowa i szybka pomoc, a wszystko w dobrej cenie. Jestem pełen uznania i wdzięczności dla Kancelarii LexVin za profesjonalną realizację usługi.
Karolina
Bardzo dziękuję za zajęcie się moją sprawą oraz szybkie wysłanie mi sprzeciwu. Z pewnością polecę Państwa usługi.
Joanna
Pomoc prawną otrzymałam błyskawicznie i profesjonalnie.Świetna,merytoryczna i miła obsługa. Serdecznie dziękuję.
Aneta
Bardzo dziękuję za profesjonalne i szybkie napisanie sprzeciwu. Polecam pomoc prawną Kancelarii LexVin każdemu, kto szuka profesjonalnej pomocy prawnej.
