Przedawnienie roszczeń o zachowek
18.06.2012
Ustawowym skutkiem przedawnienia jest powstanie po upływie terminu przedawnienia po stronie tego, przeciw komu przysługuje roszczenie, uprawnienia do uchylenia się od jego zaspokojenia, czyli tzw. zarzut peremptoryjny. Wykonanie tego uprawnienia powoduje, że roszczenie już nie może być skutecznie dochodzone. Skorzystanie przez dłużnika z przysługującego mu prawa i uchylenie się od zaspokojenia roszczenia obliguje sąd do oddalenia żądania pozwu obejmującego przedawnione roszczenie. W razie niepodniesienia przez dłużnika zarzutu przedawnienia sąd nie może przedawnienia uwzględnić z urzędu. Nie ma znaczenia przyczyna nieskorzystania przez dłużnika z jego prawa, art. 117 § 2 bowiem pozostawia decyzję wyłącznie samemu dłużnikowi, ponieważ ma on prawo powołania się na
przedawnienie albo zrzeczenia się tego prawa po upływie terminu przedawnienia.
Przedawnione roszczenie nie wygasa, tylko zamienia się w tzw. zobowiązanie niezupełne (naturalne), którego cechą jest niemożność jego przymusowej realizacji. Z dalszym istnieniem przedawnionego roszczenia związane są pewne skutki prawne, które sprawiają, że nie staje się ono wcale bezprzedmiotowe. Należy do nich bowiem możliwość potrącenia przedawnionej wierzytelności, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe,
przedawnienie jeszcze nie nastąpiło ( art. 502 ), oraz niemożność żądania zwrotu świadczenia, jeżeli zostało ono spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu ( art. 411 pkt 3 ).
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Zgodnie z ogólną zasadą wskazaną w art. 118 Kodeksu cywilnego jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
W przypadku przedawnienia zachowku mamy natomiast do czynienia z uregulowaniem szczególnym zawartym w art. 1007 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z brzmieniem przedmiotowego przepisu, w chwili śmierci Pani Ojca, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem lat trzech od ogłoszenia testamentu. Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia się z upływem lat trzech od otwarcia spadku.
Przy dziedziczeniu testamentowym roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem trzech lat od ogłoszenia testamentu. Należy sądzić, że z tą też chwilą roszczenia z tytułu zachowku oraz roszczenia o zmniejszenie zapisów i poleceń stają się wymagalne. Zgodnie z art. 651 Kodeksu postępowania cywilnego W protokole otwarcia i ogłoszenia testamentu opisuje się jego stan zewnętrzny oraz wymienia się jego datę, datę złożenia i osobę, która testament złożyła. Na testamencie zamieszcza się datę otwarcia i ogłoszenia. Natomiast przez otwarcie spadku należy rozumieć dzień śmierci spadkodawcy - art. 924 Kodeksu cywilnego.
Gdyby termin przedawnienia zachowku był liczony według powyższych przepisów Pani roszczenie o zapłatę zachowku uległoby przedawnieniu. Jednak w Pani sytuacji w stosunku do liczenia terminu przedawnienia zachowku powyższe przepisy nie obowiązują.
Ustawą z dnia 18 marca 2011 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilnych oraz niektórych innych ustaw art. 1007 Kodeksu cywilnego został zmieniony i obecnie brzmi on roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.
Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
Termin przedawnienia zachowku został więc wydłużony z trzech lat do pięciu lat. Co niezmiernie istotne w Pani sprawie zgodnie z art. 8 Ustawy o zmianie Kodeksu cywilnego - do roszczeń, o których mowa w art. 1007 ustawy Kodeks cywilny powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nie przedawnionych, stosuje się przepisy tego artykułu w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Przedmiotowa Ustawa weszła w życia w październiku 2011 roku. W dniu jej ogłoszenia roszczenie o zapłatę zachowku po Pani Ojcu nie było przedawnione i w tej sytuacji należy stosować dłuższy termin przedawnienia zachowku.
Reasumując powyższe rozważania na tle opisanej przez Panią sytuacji, roszczenie o zapłatę zachowku po śmierci Pani Ojca przedawni się najwcześniej w czerwcu 2014 roku.
Tagi: zachowek, zachówek, przedawnienie
Opinie naszych zadowolonych Klientów
