Odpowiedzialność karna i cywilna nieletnich
15.05.2012
Na wstępie dziękuję za skorzystanie z naszych usług. Z względu, iż zadała Pani sporo pytań z różnych dziedzin prawa postaram się uporządkować odpowiedź według poruszonych w pytaniu zagadnień.
Odpowiedzialność karna nieletnich
Zgodnie z treścią art. 197 Kodeksu karnego kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Natomiast jeżeli przedmiotowe przestępstwo było popełnione wobec osoby małoletniej poniżej 15 roku życia sprawca podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Zgodnie natomiast z treścią art. 10 Kodeksu karnego na zasadach określonych w kodeksie karnym odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat. Natomiast osoby nieletnie, które po ukończeniu 15 lat dopuściły się czynu zabronionego określonego m.in., w art. 197§3 Kodeksu karnego mogą odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.
W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.
Szeroko na temat interpretacji przedmiotowych przepisów wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 5 listopada 2008 roku w sprawie II Aka 87/2008 w którym to orzeczono, iż stosowanie przepisu art. 10 § 2 k.k. wymaga rozpoznania „właściwości osobistych sprawcy”, zatem i ustalenia przyczyn oraz stopnia jego demoralizacji. Rozważenie całokształtu przesłanek określonych w cyt. przepisie ma służyć odpowiedniemu ukształtowaniu kary. Do oznaczenia stopnia demoralizacji takiego sprawcy nie wystarczą same okoliczności sprawy, ale niezbędny jest całokształt zachowania nieletniego sprawcy. Ustalenie tych przesłanek wymiaru kary powinno nastąpić m.in. na podstawie opinii psychologicznej, która by tego aspektu opiniowania nie pomijała, inaczej niż stwierdza się w badanej sprawie.
Trudno więc jednoznacznie ocenić czy mając na uwadze całokształt okoliczności kara jest zbyt łagodna, z doświadczenia jednak wiem, iż Sądy bardzo rygorystycznie podchodzą do tego typu przestępstw i orzeczona kara wydaje mi się stosunkowo łagodna.
Niestety bez znajomości całego materiału sprawy trudno mi ocenić zasadność wnoszenia skargi kasacyjnej w niniejszej sprawie.
Obecny kształt sytuacji procesowej pokrzywdzonego na gruncie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich budzi liczne zastrzeżenia, w tym m.in. dotyczące zgodności obowiązujących uregulowań w omówionym powyżej zakresie z Konstytucją (z uwagi na art. 32 ust. 1 stanowiący zasadę równości wobec prawa). Słuszne bowiem wydaje się zapatrywanie, iż odmienne traktowanie tej samej kategorii podmiotów, jakimi są pokrzywdzeni – na gruncie przepisów k.p.k. oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich – nie znajduje ani merytorycznego, ani aksjologicznego uzasadnienia. Nadanie pokrzywdzonym statusu procesowego strony postępowania, umożliwiłoby im zatem podejmowanie działań zmierzających do podjęcia przez sąd orzekający na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich trafnych i uwzględniających interesy wszystkich podmiotów orzeczeń, co wydaje się wielce pożądane z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości. Sami zaś pokrzywdzeni nie czuli by się traktowani jak podmioty drugiej kategorii, biorące udział w postępowaniu toczącym się niejako obok nich i mogliby spokojnie rzec, iż nic o nas bez nas. W mojej ocenie istnieje realna szansa wygrania przedmiotowej sprawy przed Trybunałem Praw Człowieka .
Odpowiedzialność cywilna nieletnich
Zgodnie z art. 415 Kodeksu cywilnego kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
Ponadto sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Stosownie do treści art. 445 § 1 k.c. (stosowanego posiłkowo w sprawach o ustalenie wysokości zadośćuczynienia) zadośćuczynienie winno być odpowiednie i odnosić się do krzywdy wyrządzonej represjonowanemu, a nie jego rodzinie. Ustalenie konkretnej kwoty tytułem zadośćuczynienia jest więc ze swej istoty objęte sferą swobodnej oceny sędziowskiej, co oczywiście nie może oznaczać dowolności. Zadośćuczynienie jako forma rekompensaty za krzywdy i dolegliwości moralne oraz fizyczne powinno być mierzone ich dolegliwością, ale i współczesnym standardem społeczeństwa - tak Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie WA 24/2009.
W mojej ocenie w niniejszym postępowaniu mając na uwadze popełniony czyn oraz trwałą „rysę” na psychice córki winna ona wystąpić o zadośćuczynienie nie mniejsze niż 70 000 zł
Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna. Zgodni z art. 366 Kodeksu cywilnego kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
W tym miejscu warto zauważyć, iż ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.
W mojej ocenie Pani córka w chwili obecnej powinna skoncentrować się na dochodzeniu odszkodowania oraz zadośćuczynienia od sprawców czynu.
Tagi: gwałt, nieletni
Opinie naszych zadowolonych Klientów