Podział majątku przy rozwodzie

Autor:
Witold Walkowski Ekspert LexVin
Aplikant Radcowski

Masz problem?
Zadaj mi pytanie

1. w interesie szybkiej normalizacji stosunków majątkowych stron wskazane jest przeprowadzenie częściowego podziału majątku wspólnego, jeżeli tylko co do części majątku wspólnego możliwe jest dokonanie jego podziału bez spowodowania nadmiernej zwłoki postępowania; dotyczy to w szczególności podziału majątku wspólnego w zakresie jego podstawowego składnika, jakim jest mieszkanie własnościowe lub spółdzielcze, samo lub wraz z przedmiotami urządzenia domowego;
2. zabezpieczenie wniosku o podział majątku wspólnego w procesie o rozwód jest dopuszczalne na tych samych podstawach, na jakich może ono nastąpić w postępowaniu nieprocesowym (art. 730 i nast. k.p.c.);
3. nie jest wyłączone dokonanie przez strony w procesie o rozwód podziału majątku wspólnego w drodze ugody sądowej, z tym jednak zastrzeżeniem, że taka ugoda stanie się skuteczna z chwilą prawomocnego orzeczenia rozwodu; z tą więc dopiero chwilą może być ona zaopatrzona w klauzulę wykonalności;
4. decyzję co do pozostawienia bez rozpoznania wniosku strony o dokonanie podziału majątku wspólnego w wypadku, gdy przeprowadzenie takiego podziału powodowałoby nadmierną zwłokę w postępowaniu, zamieszcza sąd - stosownie do okoliczności - albo w odrębnym postanowieniu, wydanym w toku postępowania, albo w sentencji wyroku rozwodowego;
5. decyzja o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania nie podlega odrębnemu zaskarżeniu.
6. rozstrzygnięcie wniosku strony o podział majątku wspólnego (art. 58 § 3 k.r. i o.) jest fakultatywne w tym sensie, że może mieć miejsce tylko wtedy, gdy przeprowadzenie takiego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu rozwodowym; dlatego też sąd rozwodowy, w razie zgłoszenia takiego wniosku przez jedną ze stron, powinien dążyć do wykorzystania istniejących możliwości uzgodnienia stanowisk stron co do składu i sposobu podziału, mając jednak na względzie, że aprobowanie przez jednego z małżonków propozycji strony przeciwnej nie może być jedynie wynikiem stanowiska tej strony, uzależniającego wyrażenie zgody na rozwód od przyjęcia proponowanego przez nią sposobu podziału; działalność mediacyjna sądu powinna zmierzać do przeprowadzenia podziału zgodnego z usprawiedliwionymi interesami obu stron;
7. niemożność doprowadzenia do uzgodnienia stanowisk stron nie oznacza jeszcze konieczności odstąpienia od rozpoznania wniosku o podział majątku wspólnego, jeżeli okoliczności istotne dla tego rozstrzygnięcia mogą być wyjaśnione bez przeprowadzenia zbyt skomplikowanego postępowania i wiążącego się z tym dłuższego upływu czasu, np. gdy chodzi jedynie o uzyskanie informacji co do tytułu własności, kwalifikacji do prowadzenia gospodarstwa rolnego, lub zasięgnięcia opinii biegłego co do wartości przedmiotu objętego wspólnością; w wypadkach wątpliwych celowość kontynuowania postępowania zmierzającego do podzielenia majątku wspólnego zależy od rozważenia, czy korzyści wynikające z definitywnego uregulowania małżeńskich spraw majątkowych nie przemawiają za dokonaniem podziału nawet kosztem pewnego przedłużenia postępowania dowodowego;
8. przy ocenie zasadności przeprowadzenia podziału majątku wspólnego w procesie rozwodowym należy mieć na uwadze, że zgłoszenie przez stronę takiego wniosku nie jest dopuszczalne po pierwsze wtedy, gdy w wypadku wcześniejszego ustania wspólności majątkowej w przedmiocie podziału majątku wspólnego już się toczy odrębne postępowanie, po drugie zaś wtedy, gdy dokonanie podziału majątku wspólnego wymagałoby udziału osób trzecich, co w sprawie o rozwód nie jest możliwe (np. w razie konieczności połączenia podziału majątku wspólnego z działem spadku lub ze zniesieniem współwłasności);
9. podstawę prawną do przeprowadzenia podziału częściowego stwarzają przepisy art. 1038 k.c. w związku z art. 46 k.r. i o;
10. w razie dokonania podziału częściowego, podobnie jak w wypadku zwiększenia się majątku wspólnego, przed uprawomocnieniem się orzeczenia o podziale, o nowe pozycje, nie objęte podziałem, każda ze stron mogłaby żądać podziału reszty majątku wspólnego, nie objętej wyrokiem rozwodowym, w zwykłym, nieprocesowym trybie postępowania;
11. decyzja o odmowie dokonania podziału nie może nastąpić w postaci oddalenia wniosku o podział, gdyż nie jest to rozstrzygnięcie co do meritum sprawy; nie jest uzasadniona również forma odrzucenia wniosku, taka decyzja może bowiem nastąpić tylko w razie istnienia którejkolwiek z przyczyn odrzucenia, przewidzianych w art. 199 k.p.c.; brak jest także podstawy do umorzenia postępowania w przedmiocie podziału majątku wspólnego, nie zachodzi tu bowiem zbędność lub niedopuszczalność rozstrzygnięcia, lecz szczególna przyczyna odmowy rozstrzygnięcia określona w art. 58 § 3 k.r. i o.; brak jest wreszcie podstawy do przekazania wniosku do rozpoznania w trybie nieprocesowym (art. 567 k.p.c.) choćby dlatego, że wszczęcie odrębnego postępowania nieprocesowego byłoby niedopuszczalne, skoro rozwód nie został jeszcze prawomocnie orzeczony, a więc wspólność majątkowa jeszcze trwa; najbardziej zgodna z istotą omawianej decyzji jest forma pozostawienia wniosku bez rozpoznania. Wprawdzie procedura cywilna nie przewiduje takiej formy, wynika to jednak z tego, że chodzi o sytuację nową, powstałą wskutek nowelizacji k.r. i o. W braku więc stosownego unormowania w przepisach postępowania cywilnego należy zastosować formę najbardziej adekwatną do sytuacji. Wzorem może tu być unormowanie art. 362 § 3 k.p.c., które w omawianym zakresie wykazuje pewne podobieństwo uzasadniające zastosowanie ograniczonej analogii;
12. brak jest podstawy do przyjęcia, że wspomniana decyzja może zapaść wyłącznie albo w odrębnym postanowieniu, albo w wyroku rozwodowym, zależy to bowiem od okoliczności sprawy, a w szczególności od tego, w jakim stadium procesu wniosek o podział zostanie zgłoszony; jeżeli wpłynie on wtedy, gdy sprawa dojrzała już do orzeczenia rozwodu, a podział majątku wymagałby dalszych wyjaśnień i przeprowadzenia dowodów w szerszym zakresie, nie byłoby potrzeby wydawania odrębnego postanowienia, skoro decyzję o nierozpoznawaniu wniosku o podział można zamieścić także w sentencji wyroku rozwodowego;
13. orzeczenie o pozostawieniu wniosku o podział majątku wspólnego bez rozpoznania nie podlega odrębnemu zaskarżeniu; nie jest ono bowiem orzeczeniem kończącym postępowanie (art. 394 § 1 k.p.c.), skoro po pierwsze, nie kończy, lecz odmawia przeprowadzenia postępowania w tym przedmiocie, i to z przyczyny czysto formalnej, po drugie, postępowanie o podział majątku po orzeczeniu rozwodu może być przeprowadzone we właściwym trybie, po trzecie zaś, żaden przepis szczególny nie przewiduje w tym wypadku zaskarżenia.

Zostaw swój komentarz
Imię: Email: Treść: Adres e-mail nie zostanie opublikowany