Europejskie postępowanie nakazowe uregulowane jest w rozporządzeniu (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz. Urz. UE L 399 z 30.12.2006, s. 1). Rozporządzenie to stosuje się od 12 grudnia 2008 r. Stanowi ono akt prawny niewymagający implementacji, który ma bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich Unii Europejskiej za wyjątkiem Danii. 

 

Należy podkreślić, iż przepisy tego rozporządzenia określają przesłanki rozpoznania sprawy w europejskim postępowaniu nakazowym. Jeżeli chodzi o określenie przesłanek jurysdykcji krajowej rozporządzenie (WE) nr 1896/2006 w art. 6 ust. 1 odsyła w tym względzie do przepisów prawa wspólnotowego. W szczególności zastosowanie mają przepisy rozporządzenia (WE) nr 44/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 grudnia 2001 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz. Urz. WE L 12 z 16.01.2001, s. 1, z późn. zm.). Nie można zapominać jednakże, iż przepisy tego rozporządzenia stosuje się z jedną modyfikacją. Mianowicie w przypadku, gdy roszczenie, które jest dochodzone pozwem dotyczy umowy zawartej przez konsumenta w celu niezwiązanym z jego działalności gospodarczą lub zawodową a konsument jest stroną pozwaną jurysdykcja krajowa przysługuje wyłącznie sądom państwa członkowskiego, w którym pozwany ma miejsce zamieszkania w rozumieniu art. 59 rozporządzenia (WE) nr 44/2001. Zgodnie z przepisem wskazanego artykułu dokonanie oceny i ustalenia, iż strona posiada w danym państwie członkowskim miejsce zamieszkania należy do właściwości sądu rozpoznającego sprawę na skutek wniesienia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty na podstawie przepisów prawa krajowego. 

 

Istotnym jest fakt, iż na podstawie pkt 28 preambuły rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 w europejskim postępowaniu nakazowym daty, terminy i okresy oblicza się zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG, Euratom) nr 1182/71 z dnia 3 czerwca 1971 r. określającego zasady mające zastosowanie do okresów, dat i terminów (Dz. Urz. WE L 124 z 8.06.1971, s. 1, z późn. zm.). Przepisy tego rozporządzenia w zakresie istotnym dla obliczania okresów, dat i terminów różnią się w stosunku do uregulowań polskiej ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) jedynie w zakresie definicji dnia uznawanego za wolny od pracy. Zgodnie z przepisami rozporządzenia za dzień wolny od pracy należy uznawać także sobotę, W związku z tym w przypadku, gdy ostatni dzień terminu przypadnie na sobotę, to termin ten upłynie w poniedziałek.

 

Należy podkreślić, iż do wszystkich zagadnień proceduralnych nie uregulowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1896/2006 mają zastosowanie krajowe przepisy prawa procesowego obowiązujące w siedzibie sądu orzekającego w europejskim postępowaniu nakazowym. Istotnym jest fakt, iż w każdym przypadku prawu krajowemu państwa członkowskiego, w którym wydano nakaz zapłaty podlegać będą wymogi formalne, które dotyczą stwierdzenia wykonalności wydanego nakazu (art. 18 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1896/2006. Natomiast opłaty sądowe i inne należności podlegać będą krajowemu prawu siedziby sądu, w którym opłaty te zostały ustalone (art. 25 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1896/2006).

 

Europejski nakaz zapłaty, którego wykonalność została stwierdzona wykonywany jest na takich samych zasadach inne wykonalne orzeczenia, które zostały wydane w państwie członkowskim będącym miejscem wykonania. Powyższe jednoznacznie wskazuje, iż postępowanie wykonawcze podlega prawu państwa członkowskiego, w którym wykonuje się europejski nakaz zapłaty (art. 21 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1896/2006).

 

Trzeba wyraźnie zaznaczyć, iż europejskie postępowanie nakazowe jest postępowaniem fakultatywnym. Charakter ten wynika z tego, iż to od woli powoda zależy, czy dana sprawa będzie rozpoznawana w tym, czy w innym postępowaniu. Powodowi, który nie chce skierować sprawy do rozpoznania w omawianym postępowaniu przysługuje prawo dochodzenia roszczenia na podstawie innego postępowania, które jest właściwe dla danej sprawy na podstawie przepisów prawa krajowego państwa członkowskiego lub  prawa wspólnotowego (art. 1 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1896/2006). 

 

Należy zauważyć, iż w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1965 r., Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) nie uregulowano w sposób wyczerpujący europejskiego postępowania nakazowego. Z tego też względu do postępowania tego mają zastosowanie przepisy rozporządzenia (WE) nr 1896/2006. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w dużej mierze wskazują na granice między krajowym postępowaniem cywilnym a europejskim postępowaniem nakazowym.