Umowa o dożywocie

Autor:
Witold Walkowski Ekspert LexVin
Aplikant Radcowski

Masz problem?
Zadaj mi pytanie

Umowa o dożywocie uregulowana jest w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Umowa o dożywocie pełni przede wszystkim funkcję alimentacyjną. Jest to umowa o charakterze wzajemnym.

Zbywcą może być wyłącznie osoba fizyczna. Wynika to z faktu, iż jedynie w stosunku do niej przedmiotowe są postanowienia o dożywotnim utrzymaniu, a także o bliskości. Natomiast drugą stroną umowy o dożywocie może być każdy podmiot, a jej przedmiotem każda nieruchomość.

Jeżeli umowa nie zawiera szczegółowego określenia co wchodzi w skład dożywotniego utrzymania to stosuje się art. 908 § 1 k.c. Zgodnie z nim dożywotnie utrzymanie polega na przyjęciu zbywcy jako domownika, dostarczaniu mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnieniu mu odpowiedniej pomocy i pielęgnowaniu w chorobie oraz sprawieniu mu własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym. W umowie o dożywocie nabywca nieruchomości może zobowiązać się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku. Użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą wówczas do treści prawa dożywocia (art. 908 § 2 k.c.).

Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Do takiego obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych. W przypadku zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna (art. 910 k.c.).

Prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku osób ulega w razie śmierci jednej z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu.

Ustawodawca dopuścił możliwość zmiany treści umowy o dożywocie w sytuacji, gdy:

1. z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności – wówczas sąd na żądanie jednej ze stron zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień (art. 913 § 1 k.c.);
2. zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość – wówczas dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa (art. 914 k.c.).

Umowa o dożywocie może być także rozwiązana zarówno na żądanie zobowiązanego, jak i dożywotnika będącego zbywcą nieruchomości. kodeks cywilny ograniczył jednak tą możliwość tylko do wyjątkowych wypadków.

Przepisy o zmianie umowy dożywocia na rentę oraz o rozwiązaniu tej umowy stosuje się odpowiednio do umów, przez które nabywca nieruchomości zobowiązał się, w celu zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania, do obciążenia nieruchomości użytkowaniem z ograniczeniem jego wykonywania do części nieruchomości. Umowy takie nie są jednak umowami dożywocia w rozumieniu art. 908 k.c.

Na podstawie art. 916 § 1 k.c. osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.

• 18.06.2013 Marian napisał(a):

  Czytając odnośnie umowy o dożywocie, wydaje mi się, że nie wspomniano w nim istotnej kwestii, a mianowicie zmiany treści umowy dożywocia za zgodną wolą obu stron, tj. dożywotnika i zobowiązanego. Wydaje mi się, że art. 908 KC nie doznaje w tym zakresie żadnych ograniczeń. Treść stosunku prawnego, poza postanowieniami przedmiotowo istotnymi, kształtują obie strony takiej umowy. Oznacza to, że po zawarciu umowy o dożywocie, za zgodną wolą obu stron, można dokonać w każdym czasie zmian w jej treści, np. zmieniając, dodając lub eliminując obowiązki zobowiązanego w stosunku do zakresu kodeksowego. Art. 913 KC odnosi się do zmiany umowy, w przypadku powstania złych stosunków pomiędzy dożywotnikiem a zobowiązanym i nie ma zgody między tymi stronami lub wystąpiła przesłanka z art.914 to wtedy zmiany dokonuje sąd.

Zostaw swój komentarz
Imię: Email: Treść: Adres e-mail nie zostanie opublikowany