Wyłączenie sędziego w postępowaniu karnym
21.10.2011
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) przewiduje dwie możliwości wyłączenia sędziego: wyłączenie z mocy prawa (iudex inhabilis) oraz wyłączenie na wniosek (iudex suspectus).
Wyłączenie sędziego z mocy prawa
Wyłączenie sędziego z mocy prawa (iudex inhabilis) jest przewidziane w art. 40 § 1 k.p.k. i obejmuje sytuacje, gdy:
- sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,
- sędzia jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób,
- sędzia jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli,
- sędzia był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły,
- sędzia brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze,
- sędzia brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie,
- sędzia brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone,
- sędzia brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw,
- sędzia prowadził mediację.
Ponadto sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.
W zaistniałych przypadkach sędzia powinien sam się wyłączyć nawet, gdy strony o to nie wnoszą. sędzia wyłącza się ze składu orzekającego poprzez złożenie oświadczenia na piśmie do akt. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w zw. z art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k. orzeczenie wydane przez sędziego, który powinien być wyłączony ze składu orzekającego na podstawie art. 40 k.p.k. podlega uchyleniu w postępowaniu odwoławczym.
Wyłączenie sędziego na wniosek
Druga możliwość wyłączenia sędziego ze składu orzekającego została przewidziana przez przepis art. 41 § 1 k.p.k. Stanowi on, że sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość, co do jego bezstronności w danej sprawie. Przepis ten został wprowadzony w tym celu, żeby poza wypadkami, gdy sędzia ulega wyłączeniu z mocy ustawy (wspomniany iudex inhabilis) możliwe było wyłączenie sędziego z powodu wszelkich sytuacji życiowych, nie dających się przewidzieć ani wyczerpująco wymienić, gdy bezstronność sędziego mogłaby budzić wątpliwości (iudex suspectus). Ze sformułowania art. 41 § 1 k.p.k. wynika, że wątpliwość ta musi być „uzasadniona”, a więc musi być poważna i istniejąca obiektywnie, a nie tylko w subiektywnym przeświadczeniu strony. Z art. 41 § 2 k.p.k. wynika, że wniosek strony o wyłączenie sędziego może być skutecznie złożony przed rozpoczęciem przewodu sądowego, czyli przed odczytaniem aktu oskarżenia (art. 385 § 1 k.p.k.), chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie znana po rozpoczęciu przewodu sądowego. W takim przypadku ciężar udowodnienia tej okoliczności spoczywa na stronie składającej wniosek. Należy dodać, że niewyłączenie się sędziego z własnej inicjatywy lub odmowa jego wyłączenia na wniosek stron w przypadku, gdy zaistniały przesłanki przewidziane w art. 41 § 1 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 2 k.p.k. mogą w konkretnych sytuacjach stanowić podstawę apelacji i uchylenia zaskarżonego orzeczenia, jeżeli mogło to mieć wpływ na treść tego orzeczenia.
Sędzia, co do którego zgłoszono niosek o wyłączenie może złożyć do akt stosowne oświadczenie na piśmie i powstrzymać się od udziału w sprawie. Jest on jednak zobowiązany podejmować czynności nie cierpiące zwłoki.
Kto orzeka o wyłączeniu sędziego?
Poza wypadkami wyłączenia sędziego z mocy samego prawa, o jego wyłączeniu orzeka sąd, przed którym toczy się postępowanie. W składzie orzekającym w kwestii wyłączenia nie może brać udziału sędzia, którego dotyczy wniosek o wyłączenie(art. 42 § 4 k.p.k).
Jeżeli z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w danym sądzie nie jest możliwe, sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu (art. 43 k.p.k.).
Jestem mile zaskoczony jakością, fachowością i krótkim czasem prowadzenia sprawy choć do tej pory współpracowałem z wieloma kancelariami i prawnikami.
Szczerze polecam ta kancelarie dobry kontakt, szybka odpowiedz i pełen profesjonalizm. W sądzie poszło tak jak mówił Pan Dariusz. Dziękuje.
Cieszy mnie niezmiernie, że w tak trudnych czasach wyzysku, manipulacji i cwaniactwa jest tak profesjonalna możliwość obrony. Dziękuję panie Darku !
Jestem bardzo mile zaskoczony profesjonalnością i szybkością odpowiedzi. Poleciłem serwis znajomym, bo warto!
Bardzo fachowa i szybka pomoc, a wszystko w dobrej cenie. Jestem pełen uznania i wdzięczności dla Kancelarii LexVin za profesjonalną realizację usługi.
Bardzo dziękuję za zajęcie się moją sprawą oraz szybkie wysłanie mi sprzeciwu. Z pewnością polecę Państwa usługi.
Pomoc prawną otrzymałam błyskawicznie i profesjonalnie.Świetna,merytoryczna i miła obsługa. Serdecznie dziękuję.
Bardzo dziękuję za profesjonalne i szybkie napisanie sprzeciwu. Polecam pomoc prawną Kancelarii LexVin każdemu, kto szuka profesjonalnej pomocy prawnej.
