Jak domniemam skoro posługuje się Pani pojęciem siedliska to w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z zniesieniem współwłasności gospodarstwa rolnego. Jak wynika z uregulowań zawartych w Kodeksie cywilnym, gospodarstwo rolne nie jest rzeczą, lecz zbiorem rzeczy (universitas rerum), masą majątkową niejednorodną, co nie pozostaje bez wpływu na podział jako sposób zniesienia współwłasności, przedmiotem bowiem podziału nie są tu poszczególne rzeczy, lecz cały kompleks majątkowy składający się na pojęcie gospodarstwa rolnego. Podstawowym i głównym składnikiem gospodarstwa rolnego są grunty rolne. Pojęcie gruntu rolnego jest tożsame z pojęciem nieruchomości rolnej.

 

 

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

 

Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

 

 

Sprzeczność podziału z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej jest kategorią obiektywną, której ustalenie może nastąpić tylko w konkretnym stanie faktycznym. Sprzeczność zachodzi, gdy zasady racjonalnej gospodarki wynikające z przesłanek ekonomiki rolnictwa przemawiają przeciwko podziałowi, np. gdyby podział miał doprowadzić do całkowitej likwidacji działalności produkcyjnej gospodarstwa albo do jej zmniejszenia w tak znacznym stopniu, że osiągnięcie jego dochodowości na poziomie zapewniającym dostatnie utrzymanie rolnikowi oraz jego rodzinie i pozwalającym na niezbędne inwestycje było niemożliwe. Niedopuszczalność podziału z powodu wspomnianej sprzeczności zachodziłaby w zasadzie także wtedy, gdyby wprawdzie podział fizyczny był obiektywnie możliwy, ale w konkretnych okolicznościach musiałby prowadzić do przyznania części gospodarstwa rolnego współwłaścicielowi mieszkającemu poza tym gospodarstwem i zajmującemu się pracą poza rolnictwem oraz niemającemu kwalifikacji do prowadzenia gospodarstwa rolnego ani niezamierzającemu zająć się rolnictwem (tak Rudnicki Stanisław, Rudnicki Grzegorz „Komentarz do Kodeksu cywilnego”).

 

W wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie o dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne z 15 grudnia 1969 r., III CZP 12/69, LexPolonica nr 355796 (OSNCP 1970, nr 3, poz. 39), Sąd Najwyższy wskazał na inne przeciwwskazania do podziału gospodarstwa rolnego, które - w obecnych warunkach - zachowały aktualność. Sąd Najwyższy stwierdził: „Z punktu widzenia jakości i konfiguracji użytków rolnych wymaga rozważenia celowość podziału w naturze wtedy, gdy rodzaj użytków lub niska jakość gleby nie dają gwarancji prowadzenia, na wydzielonej współwłaścicielowi działce produkcyjnej, samodzielnej i mającej perspektywy dalszego rozwoju zorganizowanej jednostki gospodarczej. Zasada ta dotyczy zarówno sytuacji, gdy gospodarczo nieżywotna jednostka miałaby powstać w całości z wydzielenia gruntów z gospodarstwa, jak i takiej sytuacji, gdy wydzielone z gospodarstwa grunty miałyby stanowić uzupełnienie posiadanych już odrębnych gruntów współwłaściciela. W takich to sytuacjach szczególnych należałoby zaniechać podziału gospodarstwa w razie ustalenia, że tylko przyznanie go w całości jednemu współwłaścicielowi zapewni w ostatecznym wyniku samodzielność i żywotność gospodarstwa, a tym samym lepsze efekty gospodarcze oraz wyższą produkcję, niż miałoby to miejsce w razie podziału, a nadto że zaniechanie podziału nie naruszy żywotnych interesów bytowych pozostałych współwłaścicieli. Stosownie do konkretnych okoliczności może okazać się wskazane odstąpienie od podziału w naturze wtedy, gdy ze względu na konfigurację objętego działem gospodarstwa w razie jego podziału powstałyby istotne przeszkody w stosowaniu prawidłowej agrotechniki”.

 

Mając na uwadze powyższe rozważania wskazany w pytaniu podział gospodarstwa rolnego, co do zasady jest dopuszczalny. Jednak ocena jego dopuszczalności musi się odbyć na tle konkretnych okoliczności sprawy.